Anlaşmalı boşanma; eşlerin özgür iradeleriyle kendi aralarındaki evlilik ilişkisine son vermeleridir. Eşlerin boşanmadan kaynaklanacak olan tüm konular üzerinde (velayet, tazminat, nafaka, mal paylaşımı) ortak bir karar vermiş olmaları sonucu açılan boşanma davasıdır. Türk Medeni Kanunu’nda yer alan “anlaşmalı Türk Medeni Kanunun 167. maddesi uyarınca, “ Boşanma davası açmaya hakkı olan eş, dilerse boşanma, dilerse ayrılık isteyebilir. ” Yani eşlerden birinin isteği üzerine ayrılık davası açılabileceği gibi; açılmış olan boşanma davasında da ortak hayatın yeniden kurulabileceğine dair ihtimal görülürse hakimin Ailedeboşanmadan en çok etkilenen üye çocuktur. Ebeveynler boşandıktan sonra yeni hayatlarına çocuğa göre daha kolay uyum sağlarlar ancak çocuk için süreç daha zor ve uzun geçer. Çocuk bu süreçte birçok davranış değişikliğiyle birlikte uyum sorunlarını belli eder. Ailenin boşanma süreci ve sonrasında çocuğa daha hassas davranması gerekir. Her çocuk az veya Anlaşmalıolarak meydana gelen boşanma davaları sonucunda ortak velayet söz konusu bir durumdur. Ortak velayet ile birlikte çocuk üzerindeki velayet hakkının anne ve baba tarafında beraber olarak kullanılma imkânı meydana gelir. Mevcut velayet durumu doğrultusunda anne ve baba çocuk üzerindeki hakları kapsamında ortak kararlar Boşanma davasında erkeğin hakları maddi tazminat, manevi tazminat, tedbir nafakası, yoksulluk nafakası, çocuğun velayeti hakkı, evden uzaklaştırma ve koruma tedbiri alınması hakkı, evlilik sırasında edinilen malların paylaşımını isteme hakkı, ziynet alacağının iadesini isteme hakkıdır. BOŞANMA SEBEPLERİ Boşanmanın zor bir süreç olması taraflar açısından birçok hak kaybının yaşanmasına sebep olabilmektedir. Özellikle boşanmada kadının hakları bilinmediğinde mal paylaşımı, nafaka, tazminat ya da çocuğun velayeti gibi boşanmanın önemli sonuçlarında sorunlar yaşanabilmektedir. a5LPR07. Evlatlık kurumu, bir yönü ile anne ve baba sevgi, şefkat ve gerekli özeni fiilen gösterebilmeyi arzu eden insanların duydukları bu ihtiyaç ve sevgiyi karşılayabilmek amacını taşır. Bu yönüyle evlat edinme, anne-baba-çocuk ilişkisinin suni bir şekilde kurulması olarak tanımlanmaktadır. Peki, evlatlığa miras düşer mi? Evlatlık, birinci zümreye dahil bir mirasçıdır ve evlilik içi sahip olunan çocuk ile aynı haklara sahiptir. Evlatlığın yasal olarak miras hakkının en temel özelliklerinden biri, bunun tek taraflı bir mirasçılık olmasıdır. Bu da demektir ki; evlatlık evlat edinen kişinin yasal mirasçısı olduğu halde, evlat edinen kişi evlatlığın yasal mirasçısı evlatlığın ölümü halinde kendi yasal mirasçıları kan hısımları ve eşidir. Bir diğer özellik ise evlatlık yalnız evlat edinenin yasal mirasçısı olur. Evlat edinenin kan hısımlarının yani babasının, annesinin, kardeşinin yasal mirasçısı değildir. Çünkü evlatlık bağı yalnız evlatlık ile evlat edinen kişi arasında bir hısımlık ilişkisi meydana getirmiş olur. Evlatlık, evlat edinen kişinin yasal mirasçısı olduğu gibi, kendi kan hısımlarının da yasal olarak mirasçısı Dışı Olan Çocuğun Miras Hakkı Var Mıdır?Anne açısından evlilik içi çocuk ve evlilik dışı çocuk arasında miras hakkı konusunda bir fark yoktur. Çünkü çocuk evlilik içi de olsa evlilik dışı da olsa anneyle çocuk arasındaki soy bağı doğum vasıtasıyla sebeple de evlilik dışı çocuk, annesinden yana evlilik içi çocuk ile aynı miras hakkına sahip olur. Baba açısından ise bu durum daha farklıdır. Çünkü evlilik dışı çocuk ve baba arasında soy bağının kurulması için babanın bu çocuğu hukuken tanıması ya da bu soy bağının kurulması için bir hâkim kararı olması bahsedilen bu iki yoldan biri ile evlilik dışı olan çocuk ile baba arasında soy bağı kurulmuş ise, evlilik dışı çocuk baba yönünden evlilik içi olan çocuk ile aynı miras hakkına sahip olmuş olur.​​​​​​​Evlilik İptalinin Mirasçılığa Etkisi Nedir?Evlilik iptali durumunda karı ve kocanın artık eş sıfatı kalmadığından dolayı birbirlerine yasal mirasçı olma hakları da kalmamaktadır. Ancak evliliğin iptaline yönelik dava açılmış olmasına rağmen hâkim henüz iptal kararı vermeden önce eşlerden biri ölürse bu evlilik ölümle sona ermiş durumda da sağ kalan eş ölen eşin yasal mirasçısı olma hakkını korur. Buna rağmen kalan mirasçılar açılmış olan bu davayı sürdürebilir. Evlilik sırasında iyi niyetli olmadığı anlaşılan, sağ kalan eş yasal mirasçılık hakkını kaybettiği gibi daha önceden miras bırakanın yapmış olduğu ölüme bağlı olarak kendisine sağlanmış olan hakları da kaybeder.​​​​​​Nikahsız Eş Ve Evlilik Dışı Çocukların Miras Hakkı Var mıdır?Nikâhsız olan eş miras davalarıyla ilgili olarak miras hukuku içerisinde belirlenmiş olan hiçbir zümreye ait değildir. Bu sebeple nikâhsız eşin yasal mirasçı olabilmesi için ya vasiyetnamede belirtilmesi ya da ölüme bağlı olan bir tasarruf olması gerekir. Nikâhsız bulunan eşin miras hakkı sözleşme ile mümkün olduğu için nikâhsız olan eşin saklı miras payı ise resmi evlilik bağı bulunmasa bile destek tazminatı talep edilebileceği kabul görmüştür. Destek tazminatının, resmi olan veya resmi olmayan evlenme tarihine kadar hesaplanması gerekir. Ancak çocukların mirasçılığı ise evliliğe bağlı değildir. Evlilik içi veya evlilik dışı doğan tüm çocuklar aynı oranda yasal mirasçı Kalan Eşin Yasal Miras Hakkı Nedir?Miras bırakan kişinin sağ kalan eşine ait miras payı, mirasçı bulunduğu zümreye göre değişiklik gösterebilir. Sağ kalan eş alt soydan yani vefat eden kişinin çocukları ile birlikte mirasçı olur ise mirasın 1/4 ü sağ kalan eşe ait olur ve kalan 3/4 çocuklar arasında eşit olarak kalan eş miras bırakan kişinin annesi ve babası ile birlikte mirasçı olur ise mirasın yarısı sağ kalan eşe, kalan yarısı da miras bırakan kişinin annesi ve babası arasında eşit olarak paylaştırılır. Sağ olan eş miras bırakan kişinin büyükannesi ve büyükbabası ile birlikte mirasçı olur ise mirasın 3/4 ü sağ kalan eşe ve kalan 1/4′ te büyük anne ve büyük babalar arasında eşit olarak paylaştırılır. Boşanma Sonrası Çocuğun Soyadının YARGITAY HUKUK GENEL KURULU E. 2013/18-2352 K. 2015/1710 T. * SOYADININ DEĞİŞTİRİLMESİ DAVASIBoşanma Sonrası Velayet Kendisinde Olan Annenin Küçüğün Soyadını Kendi Soyadı İle Değiştirilmesini İsteyemeyeceği – Mahkemece Davanın Reddine Karar Verilmesi Gerekirken Kabulünün Doğru Görülmediği* BOŞANMA SONRASI ÇOCUĞUN SOYADININ DEĞİŞTİRİLMESİ Soyadı Değişikliğinin Çocuğun Evlilik İçinde Doğmakla Kazandığı Meşru Statüye ve Onun Menfaatlerine Zarar Vereceği Gerçeği Karşısında Mahkemece Davanın Reddine Karar Verilmesi Gerektiği* VELAYET KENDİSİNDE OLAN ANNENİN ÇOCUĞA KENDİ SOYADINI VERMESİ Çocuğun Ana ve Babasının Sonradan Boşanmalarının Sadece Boşanma ve Velayet Hakkı Nedeniyle Anneye Böyle Bir Dava Açma Hakkı Vermeyeceği – Davacının Dilekçesinde İleri Sürdüğü İddiaların Hukuki Bir Dayanağı Bulunmadığı/Davanın Reddi Gerektiği* EVLİLİK İÇİNDE DOĞAN ÇOCUĞUN SOYADI Babasının Soyadını Alacağına Dair Düzenlemenin Emredici Olduğu – Boşanma Sonrası Velayet Kendisinde Olan Annenin Küçüğün Soyadını Kendi Soyadı İle Değiştirilmesini İsteyemeyeceği/Mahkemece Davanın Reddine Karar Verilmesi Gerektiği2525/ 4721/ Dava, soyadı değiştirilmesi istemine ilişkindir. Somut olayda, anne baba sonradan boşanmış olsalar da soyadı değiştirilmek istenilen küçük, evlilik içinde doğmuştur. TMK m. 321 uyarınca ana ve babası evli iken doğan çocuk babasının soyadını taşır. Evlilik içinde doğan çocuğun babasının ailenin soyadını alacağına dair düzenleme emredicidir. Çocuğun başka bir soyadı alması mümkün değildir. Soyadı Kanunu’nun 4. maddesi ilk defa soyadı alınması ile ilgili düzenlemeler içerdiğinden somut olayda uygulanması mümkün değildir. Bu nedenle boşanma sonrası velayet kendisinde olan annenin, küçüğün soyadını kendi soyadı ile değiştirilmesini istemesi mümkün değildir. Çocuğun ana ve babasının sonradan boşanmaları sadece boşanma ve velayet hakkı nedeniyle anneye böyle bir dava açma hakkı vermez. Boşanma ilamı uyarınca babasının çocukla kişisel ilişki tesis etme hakkı bulunması ve bu nedenle ana ve babanın ister istemez karşılaşması dikkate alındığında, davacının dilekçesinde ileri sürdüğü iddiaların hukuki bir dayanağı bulunmadığı gibi, soyadı değişikliğinin çocuğun evlilik içinde doğmakla kazandığı meşru statüye ve onun menfaatlerine zarar vereceği gerçeği karşısında, mahkemece davanın reddine karar verilmesi Taraflar arasındaki “soyadının düzeltilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İstanbul Anadolu 4. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen gün ve 2012/471 E., 2012/700 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin gün ve 2012/15166 E., 2013/4361 K. sayılı ilamı ile; … Davacı dava dilekçesinde; eski eşi M. ile olan evliliklerinden oğlu A. Ü.’nün dünyaya geldiğini, daha sonra boşandıklarını ve küçüğün velayetinin kendisine verildiğini, daha sonra da A. ile evlendiğini, oğlu A.’nin Ü. olan soyadının, babasının muvafakati ile yeni eşinin soyadı gibi E. olarak değiştirilmesini istemiş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiştir. Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; davacı ile dava dışı M. evliliklerinden tarihinde soyadının değiştirilmesi istenen A. Ü.’nün dünyaya geldiği, davacı E. ile M. Pendik Aile Mahkemesinin gün ve 2006/558-595 sayılı kararı ile boşandıkları ve A.’nin velayetinin davacı ana E. bırakıldığı sayılı Soyadı Kanununun ikinci fıkrasının “evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği soyadı alır” şeklindeki birinci cümlesinin Anayasa Mahkemesince iptal edilmesinden sonra bilhassa boşanmalar sebebiyle somut olayda olduğu gibi zaruri nedenlerle velayetin anaya bırakılması hallerinde, velayet hakkına sahip anaların çocuklarına kendi soyadlarını vermek için bir çaba içine girip bu tür soyadı değişikliği davalarını açtıkları görülmektedir. 2525 sayılı Kanunun 4. maddesindeki düzenlemenin, Yasanın genel gerekçesinden de anlaşılacağı gibi, ilk defa soyadı alınması ile ilgili bulunduğu ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 321. maddesindeki hüküm karşısında bu kuralın günümüzde sadece bazı istisnai durumlarda uygulanabilmesinin söz konusu olduğu Anayasa Mahkemesince de kabul Mahkeme sözü edilen maddeyi Türk Medeni Kanununun 335 ve 366 ile Anayasanın 10. ve 41. maddelerine aykırılığı nedeniyle iptal etmiştir. Bu maddeler, velayet hakkının kullanılmasında kadın ve erkeğin birbiriyle eşit oldukları ilkesini ön plana çıkarmaktadır. 743 sayılı Türk Medeni Kanununun eşitliğe aykırı hükümleri, bu Yasanın yürürlükten kaldırılmasıyla son Milletler Siyasi ve Medeni Haklar Sözleşmesi hükümleri ile Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin kararlarında, geçerli nedenlerin varlığı dışında yalnızca cinsiyete dayalı bir farklı muamelenin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 14. maddesinde düzenlenen ayrımcılık yasağını ihlal ettiği kabul ilkesi, Anayasa Mahkemesinin kararında da değinildiği gibi aynı konumda bulunan kadın ve erkeğin yasalar önünde eşit haklara sahip olmasını gerektirir. Durumdan vazife çıkartarak ya da geçici elde edilmiş bazı hak ve imkanlardan yararlanarak kadın veya erkeğin kendi lehine bir üstünlük yarışına girmesine milli yasalar ile evrensel hukuk düzeni izin vermez. İptal kararına konu olan Yasa maddesi kabul edildiği tarihinin koşullarına göre misyonunu tamamlamış bulunmaktadır. Aradan geçen zaman içinde yukarıda kısmen değinilen hukuki gelişmeler karşısında iptalinden başka bir çare de birlikte 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 321. maddesi, Anayasa Mahkemesinin incelemesinden geçmiş olup “çocuk, ana ve baba evli ise ailenin” soyadını taşıyacağı hükmünün Anayasaya aykırı olmadığına karar verilmiştir. Buradaki “aile” deyiminden babanın anlaşılacağı Anayasa Mahkemesince de kabul edilmiştir Anayasa Mahkemesinin gün ve 2005/114-2009/105 sayılı kararı. Buna karşılık Türk Medeni Kanununun sözü edilen bu maddesindeki “evli değilse ananın” ibaresi Anayasanın 10 ve 41. maddelerine aykırı bulunarak baba lehine iptal edilmiştir. Bu madde iptal edilmezden önce ana ve babanın sonradan evlenmesi Türk Medeni Kanununun 292. maddesi ile yine aynı Kanunun 27. maddesine bağlı haklı nedenlerden dolayı soyadının değiştirilmesi halleri dışında çocuk babanın soyadını tanıma vs. sebeplerle alamamakta halde, bir çocuğa soyadı verilmesi için o çocuğun doğum tarihinde anası ile babasının evli olup olmadığına bakılması gerekir. Doğum tarihinde ana ve baba evli ise çocuk ailenin diğer bir anlatımla babanın soyadını alacaktır. Çocuğun soyadı bu surette belirlendikten sonra, onun soyadını velayet hakkına veya başka nedenlere dayanarak değiştirmek Türk Medeni Kanununun 321. maddesindeki düzenleme karşısında mümkün değildir. Ancak, çocuk ergin olduktan sonra Türk Medeni Kanununun 27. maddesindeki koşulların varlığı halinde soyadını her zaman değiştirmek hakkına sahiptir. Velayet hakkı, ana ve baba için normal şartlarda çocuğun ergin olmasına yani onsekiz yaşını tamamlamasına kadar devam eden geçici bir sonradan boşanma gibi nedenlerle ortadan kalkması halinde velayet hakkının anaya verilmiş olması çocuğun soyadının değiştirilmesi için haklı bir neden sayılmadığı gibi hukuki mevzuat da buna cevaz vermemektedir. Bir an için mevzuatın böyle bir duruma izin verdiği kabul edilse dahi, sonradan gelişen sebeplerden dolayı çocuğun yararı açısından velayetin babaya yeniden verilmesi halinde bu kez baba velayet hakkına dayanarak tekrar çocuğun soyadını değiştirmek isteyecektir. Madem ki velayet kimde ise çocuk onun soyadını taşıyacak o halde baba da bu haktan mahrum edilemez. Böyle bir uygulamanın nüfus kütüklerindeki kaydın güvenilirliği ve istikrarı zedeleyeceği gibi asıl bu gibi uygulamalar çocuğun ruh hali üzerinde çok derin ve etkili travma yaratacaktır. Yargı mercileri bu durumu gözeterek ana ile babanın ya da ailelerin çocuk üzerinden inatlaşarak onun yararlarını hiçe sayıp, hukuken oluşmuş statüleri gerçek dışı ve yapay sebeplerle değiştirmeye çalışmalarına izin vermemeleri, söz konusu istemlerine alet olmamaları olaya gelince; soyadının değiştirilmesi istenen A. Ü.’nün doğum tarihi olan tarihinde ana ve babası resmen evli olduğundan Türk Medeni Kanununun 321. maddesine göre ailenin diğer bir deyimle babanın soyadını almış olup böylece çocuk reşit oluncaya kadar veya baba Türk Medeni Kanununun 27. maddesindeki koşulları kanıtlayarak soyadını değiştirmedikçe soyadı değiştirme konusu yasal olarak ana ve babasının sonradan tarihinde boşanmaları sadece boşanma ve velayet hakkı nedeniyle anneye böyle bir dava açma hakkı vermez. Boşanma ilamı uyarınca babasının çocukla kişisel ilişki tesis etme hakkı bulunması ve bu nedenle ana ve babanın ister istemez karşılaşması dikkate alındığında, davacının dilekçesinde ileri sürdüğü iddiaların hukuki bir dayanağı bulunmadığı gibi, soyadı değişikliğinin çocuğun evlilik içinde doğmakla kazandığı meşru statüye ve onun menfaatlerine zarar vereceği gerçeği karşısında, mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, kabulü doğru görülmemiştir …,Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldüKARAR Dava, soyadı değiştirilmesi istemine ilişkindir. Davacı; eski eşi M. ile olan evliliklerinden oğlu A. Ü.’nün dünyaya geldiğini, daha sonra boşandıklarını ve küçüğün velayetinin kendisine verildiğini, daha sonra da A. ile evlendiğini, oğlu A.’nin Ü. olan soyadının, babasının muvafakati ile yeni eşinin soyadı gibi E. olarak değiştirilmesine karar verilmesini talep ve dava vekili, yasal olarak çocuğun reşit olana kadar babasının soyadını kullanması gerektiğini belirterek davanın reddini davanın kabulüne ilişkin olarak kurulan hüküm, Özel Dairece, yukarıda başlık kısmında yazılı gerekçeyle bozulmuş; mahkemece önceki kararda direnilmiştir. Direnme kararını, davalı vekili temyize Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık, boşanma ile velayeti annesine verilen ancak babasının soyadını taşıyan küçüğün soyadının annesi tarafından velayeten kendi soyadı ile değiştirilmesinin talep edilip edilemeyeceği noktasında toplanmaktadır. Bir aileyi oluşturan bireyleri diğer ailelerin bireylerinden ayıran ve kuşaktan kuşağa geçen ada soyadı denir. Günümüzde her şahsın bir öz addan başka bir de bütün ailenin kullanacağı soyadı bulunmaktadır. Kişilerin soyadı kural olarak kanunla, istisna olarak da kişinin iradesiyle kazanılır. Geniş tanımıyla soyadı, doğumla, evlenmeyle, evlat edinilmekle veya istisnai olarak nüfus memurunca belirlenmekle kazanılan, bir aileye bağlı bireyleri başka ailelere bağlı bireylerden ayırmaya yarayan, kuşaktan kuşağa doğumla geçen ve belirleyici özeliği olan “soy” addırSaymen, Ferit ; Türk Medeni Hukuku, şahsın Hukuku, Cilt II, İstanbul 1948, s. 151. Kişilerin ad ve soyadı aile kütüklerinde bulunması gereken kişisel bilgiler arasında yer alır5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu m. 7/1-c.Günümüzde soyadı, kişinin kimliğinin belirtilmesini, onun hangi aileye, soya ait olduğunun gösterilmesini aidiyet ve başka ailelerin bireylerinden ayırt edilmesini sağlar. Bu bakımdan soyadı, kişiler arası özel yaşam ilişkileriyle ilgili yanıyla özel hukuk alanında; nüfus kayıtlarının düzenli tutulması, resmi belgelerde karışıklığın önlenmesi açısından da kamu hukuku alanında çeşitli yollarla soy bağı, evlenme, evlat edinilme, idari kararla kazanılır. 2525 sayılı Soyadı KanunuSK yürürlüğe girdiği zaman seçerek soyadı kazanma imkanı da tanınmıştırSK. m 4. Soy bağı yoluyla soyadının kazanılması bakımından da evlilik içi doğumla evlilik dışı doğumu birbirinden ayırmak Hukuk sisteminde, soyadı taşıma zorunluluğu bulunduğu halde, Soyadı Kanunu’nun yürürlüğe girmesinden önceki dönemde böyle bir zorunluluk yoktu. Dileyen kişi isteğe bağlı olarak, öz adı yanında ikinci bir ad alabilirdi. Fakat bu ad, bugünkü anlamda bir soyadı olmaktan çok ün şöhret ve lakap niteliğinde ya da ailesel ya da yöresel bir addı. Soyadının seçme iradesi ile kazanılması, herkesin mutlaka bir soyadı bulunması ilkesini getiren, yani soyadı taşıma ve kullanma zorunluluğunu öngören Soyadı Kanunu ile Kanunu’nun 1. maddesinde “Her Türk öz adından başka soy adını da taşımağa mecburdur” denildikten sonra 5. madde ile kanunun yürürlüğe girdiği 1934 yılında soyadına sahip bulunmayan ayırt etme gücüne sahip ergin kişilere, dilediği bir ismi soyadı olarak seçip kullanma serbestliği tanımıştır. Kanunun 3. maddesi rütbe ve memuriyet, aşiret ve yabancı ırk ve millet isimleri ile genel ahlaka uygun olmayan veya iğrenç ve gülünç isimlerin soyadı olarak kullanılamayacağını belirtmiş, 4. maddesi ise ailenin soyadını seçme görev ve hakkını evlilik birliğinin başkanı olan kocaya Kanunu’nun 4. maddesinin ikinci fıkrasının “evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği soyadı alır” şeklindeki birinci cümlesi Anayasa Mahkemesinin gün ve 2010/119 E., 2011/165 kararı ile iptal edilmiş olup Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesi “…Eşitlik ilkesi, aynı konumda bulunan kadın ve erkeğin yasalar önünde eşit haklara sahip olmasını gerektirir. Kişinin cinsiyeti nedeniyle karşı cinse göre ayrıcalıklı duruma getirilmesi bu ilkeye aykırı düşer. Ayrıca eşitlik, bireyler arasındaki farklılıkların göz ardı edilerek herkesin her bakımdan aynı kurallara bağlı tutulması anlamında da algılanamaz. Kimi kişilerin başka kurallara bağlı tutulmalarında haklı nedenler varsa, yasa önünde eşitlik ilkesine aykırılıktan söz edilemez. Bu nedenle, yaradılış ve işlevsel özelliklerin zorunlu kıldığı kimi ayırımlar haklı bir nedene dayandığı ölçüde eşitliği bozmadığı halde, sadece cinsiyete dayalı ayrımlar eşitlik ilkesine açık bir aykırılık oluştururlar. Eşler, evliliğin devamı boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı hukuksal konumdadırlar. Erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmaması, velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayırım yapılması sonucunu doğurur. Bu nedenle itiraz konusu kural, Anayasa’nın 10. ve 41. maddelerine aykırıdır, iptali gerekir…” şeklindedir. Öte yandan 2525 sayılı Kanun’un genel gerekçesinde yer alan “Kanunla mevcut bütün soy adlarının nüfus kütüklerine yazdırılması ve soy adı olmayanların yeni bir ad seçerek bunu yazdırması mecburiyeti konmuştur” ifadelerinden, bu Kanun’un ilk defa soyadı alınması ile ilgili düzenlemeler içerdiği anlaşılmaktadır. Ancak 4721 sayılı Türk Medenî KanunuTMK’nun çocuğun soyadını düzenleyen 321. maddesinde yer alan “Çocuk, ana ve baba evli ise ailenin soyadını taşır.” hükmü nedeniyle, SK m. 4 ile getirilen kuralın günümüzde sadece bazı istisnai durumlarda uygulanabilmesi söz konusudur. Nitekim bu husus Anayasa Mahkemesinin iptal gerekçesinde de belirtilmiş bulunmaktadır. Ana ve baba evliyse çocuk ailenin soyadını babasının soyadını doğar doğmaz kazanır ve ona sahip olurTMK m. 321. Soyadı, yasa gereği doğumla kazanılan addır ve ilke olarak kuşaktan kuşağa doğumla geçer. Soyadının bu şekilde kazanılması kişilerin herhangi iradi bir fiiline veya rızalarına bağlı olmayan kanundan ötürü soyadının kazanılması yollarından biridir ve kanunda soyadının kazanılması için şart kılınan olgunun gerçekleşmesiyle birlikte soyadı da aynı anda kendiliğinden kazanılmış olur. TMK göre, evlenmeyle birlikte kadın kural olarak kocasının soyadını aldığından, ailenin soyadı aslında kocanın babanın soyadından başka bir şey değildir. Çocuk, ismi dolayısıyla ikame edeceği davada, mirasçı sıfatıyla değil asıl hak sahibi sıfatıyla hareket eder. Bu sebeple, ana ve babası evli iken doğan çocuk doğal olarak babasının soyadını taşıyacaktır. Dolayısıyla evlilik içinde doğan çocuğun babasının ailenin soyadını alacağına dair düzenleme emredicidir. Çocuğun başka bir soyadı alması mümkün değildir. Anlaşma yapmak suretiyle değişik bir sonuca varılamaz. Şüphesiz, soyadının sonradan haklı sebeplerle mahkeme kararıyla değişmesi mümkündür TMK Ayrıca evliliğin herhangi bir sebeple sona ermesi, çocuğun soyadı üzerinde etkili olmaz. Ana ve baba boşanmış veya baba ölmüş olsa dahi kural böyledir. Boşanma veya ölüm üzerine velayetin annede olması soyadında herhangi bir değişikliğe sebep olamaz. Babanın soyadı veya çocuk reşit olduktan sonra kendi soyadını usulüne uygun olarak açacağı bir dava sonunda verilecek kararla değişmedikçe, çocuğun da soyadı değişmez. O halde velayete sahip ana dahi bu hakka dayanarak kişiye sıkı sıkıya bağlı kişilik haklarıyla ilgili çocuğun soyadının değiştirilmesi davasını açamazHGK’nun gün ve 2013/18-464 E., 2013/1698 K.; HGK’nun gün ve 2013/18-1755 E., 2013/1039 K. sayılı ilamları.Somut olayda da, anne baba sonradan boşanmış olsalar da soyadı değiştirilmek istenilen küçük, evlilik içinde doğmuştur. Az yukarda belirtildiği üzere, TMK m. 321 uyarınca ana ve babası evli iken doğan çocuk babasının soyadını taşır. Evlilik içinde doğan çocuğun babasının ailenin soyadını alacağına dair düzenleme emredicidir. Çocuğun başka bir soyadı alması mümkün değildir. Soyadı Kanunu’nun 4. maddesi ilk defa soyadı alınması ile ilgili düzenlemeler içerdiğinden somut olayda uygulanması mümkün değildir. Bu nedenle boşanma sonrası velayet kendisinde olan annenin, küçüğün soyadını kendi soyadı ile değiştirilmesini istemesi mümkün Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında; Anayasa’nın 10. ve 41. maddelerinde düzenlenen eşitlik ilkesi uyarınca, davacı annenin de küçüğün soyadını seçme hakkının bulunduğu ve eldeki davayı açabileceği ileri sürülmüş ise de, bu görüş yukarıda belirtilen nedenlerle Kurul çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir. Hal böyle olunca, Yerel Mahkemece, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı BOZULMASINA, gününde oy çokluğuyla karar verildi. KARŞI OY Dava, ana-babanın boşanması üzerine, velayeti anneye bırakılmış küçüğün soyadının haklı olduğu ileri sürülen nedenlerle değiştirilmesi isteğinden ibarettir. Daha önce, konuyu doğrudan düzenleyen yasa maddesi olan 2525 sayılı Yasa’nın 4. maddesinin ikinci fıkrasındaki “Evliliğin feshi veya boşanma hallerinde çocuk anasına tevdi edilmiş olsa bile babasının seçtiği veya seçeceği soyadını alır.” biçimindeki düzenleme, Anayasa Mahkemesi’nin gün ve 119-165 sayılı kararı ile iptal edilmiş, bu suretle yerel mahkemelerce bu nev’i davalarda verilen kabul kararlarının bozulmasına yönelik Özel Daire’nin istikrarlı uygulamasının yasal dayanaklarından birini oluşturan bu hükmün uygulanabilirliği Mahkemenin iptal kararında “Eşler, evliliğin devamı boyunca ve boşanmada sahip oldukları hak ve yükümlülükler bakımından aynı hukuksal konumdadırlar. Erkeğe velayet hakkı kapsamında tanınan çocuğun soyadını seçme hakkının kadına tanınmaması, velayet hakkının kullanılması bakımından cinsiyete göre ayırım yapılması sonucunu doğurur.” şeklinde özetlenen iptal gerekçesi, kanımca çok açık olarak, boşanan kadının, velayeti kendisine tevdi edilen çocuğunun soyadını seçme ve/veya mevcut soyadını değiştirme konusundaki yasal engellerden birini ortadan çoğunluğunca da benimsendiği anlaşılan Özel Daire bozma ilamında, bu nitelikteki bir davanın reddine medar olarak 4721 sayılı TMK’nın 321. maddesindeki düzenlemeye de atıf yapıldığı izlenmektedir. Söz konusu yasa hükmü soybağı hükümleri başlığı altında yer almakta olup “Çocuk, ana ve baba evli ise ailenin soyadını taşır. Ancak, ana önceki evliliğinden dolayı çifte soyadı taşıyorsa çocuk onun bekarlık soyadını taşır.” biçiminde Mahkemesinin 02/072009 tarihli ve E. 2005/114, K. 2009/105 sayılı kararı ile madde hükmünde yer alan “evli değil ise ananın” ibaresi iptal edilmiş olup söz konusu iptal hükmü, gerekçesinden de anlaşılacağı üzere, Özel Daire kararında belirtilenin aksine “baba” lehine değil evlilik dışında doğan çocukların lehine, onları korumaya odaklanmış niteliktedir. Maddenin mevcut haliyle, soybağı düzenlenmesine ilişkin başlık altında yer alması, soyadı değiş-tirmenin soybağı kavramı ile doğrudan bir ilişkisinin bulunmaması nedeniyle, davanın reddedilmesi için yasal bir dayanak olmaması gerektiği kanısındayım. Öte yandan, yeri gelmişken, söz konusu yasa maddesinde sözü edilen “aile soyadı” kavramından ne anlaşılması gerektiği de irdelenmelidir. HGK çoğunluğu tarafından da benimsenen Özel Daire bozma ilamında, aile soyadı evlilik birliği içinde doğan çocuklar bakımından babanın soyadı olarak kabul edilmiştir. Aile soyadı kavramı anılan madde hükmünde tanımlanmış olmadığı gibi 4721 sayılı Yasa’nın konuya ilişkin diğer hükümlerinde de aile soyadının ne olması gerektiği açıklanmış değildir. Şu halde, bu kabulün yasal dayanağı, 4721 sayılı Yasa’nın 187. maddesi olsa gerektir. Söz konusu yasa hükmüne göre kadın evlenmekle kocasının soyadını nedenle de kadın ve erkeğin evlenmek suretiyle oluşturduğu ailenin de söz konusu hükme göre soyadının erkeğin soyadı olması gerekir. Bu düşünüş yerleşik uygulama bakımından da konunun yasal dayanaklarını açıklamaya elverişlidir. Ancak, 4721 sayılı Yasa’nın 187. maddesi hükmünün, Anayasa Mahkemesi’nin tarih ve 2013/2187 sayılı bireysel başvurunun kabulüne yönelik kararında, ülkemizin de taraf olduğu Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 8. maddesine, Birleşmiş Milletler Medeni ve Siyasal Haklar Sözleşmesi’nin 23/4. maddesine, Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Ortadan Kaldırılmasına Dair Sözleşme’nin 16/1-g maddesi ile çeliştiği ve Anayasamızın 17. maddesine aykırı bir biçimde cinsiyet ayrımcılığına yol açtığı, yine Anayasamızın 90. maddesi uyarınca, uyuşmazlık halinde mahkemelerce, 4721 sayılı Yasa’nın 187. maddesi yerine uluslar arası sözleşme hükümlerinin uygulanması gerektiği de, özellikle 187. maddenin yer aldığı evlilik birliğine ilişkin hükümler bakımından, 4721 sayılı Yasa’da hemen tüm maddeler bakımından kadın-erkek eşitliği açısından bir sorun görünmüyor ise de, söz konusu 187. maddenin bu hükmünün açık bir cinsiyet ayrımcılığına yol açtığı ortadadır. Şu durumda, 4721 sayılı Yasa’nın 321. maddesinde belirtilen “aile soyadı” ibaresinin, aynı yasanın 187. maddesine dayalı olarak “kocanın soyadı” olarak anlaşılması gerektiği ileri sürülemez. Hal böyle olunca, davanın reddedilmesi gereğine ilişkin Özel Daire bozma ilamının, tıpkı 2525 sayılı Yasa bakımından olduğu gibi 4721 sayılı Yasa’nın 321. maddesi bakımından da yasal bir dayanağının bulunmadığı, yukarda sayılan uluslar arası sözleşmeler nazara alındığında, aile soyadının kocanın yahut babanın soyadı olarak algılanmasından vazgeçilmesi gerektiği kanısındayım. Tüm bu açıklanan nedenlerle, direnme kararının onanması görüşünde bulunduğumdan, HGK çoğunluğunun kararın bozulması yönündeki kanaatine katılamıyorum.

boşanma sonrası çocuğun miras hakkı